"Güzel Türkçe, hangi Türkçedir?"

"İstanbul Türkçesidir."

'İstanbul Türkçesi' nasıl bir Türkçe (idi), neden en güzel Türkçe oluyor(du?). Hem, bir dilin güzel olması ne anlama gelir? Bir dili güzel kılan, ahengi, süslü püslülüğü, edası mı?; tumturaklılığı, tantanalı zenginliği mi; aklı başında, sade, saydam oluşu, kullanışlılığı mıdır? Öyle ya, çılgınlık da güzeldir bazan; zenginlik, tantana her an çirkinleşebilir; dört köşe, sınırları içine çekilmiş, kasılan bir dil değil, düşünen, akıllı bir dil, alt kültürden de, üst kültürden de beslenen ve her ikisine yetebilen, yetmediği yeri bilen, yanıtlarını bir süreklilik çizgisinde arayan dil ise her zaman güzel olabilir.

'İstanbul Türkçesi' bu anlamda güzel midir? Yoksa kaderini akıntıya bırakmış bir 'Türkçe' midir bu?

Bir zamanlar, "güzel Türkçe, İstanbul Türkçesidir", diyenler neden sözaçıyorlardı? Saray Türkçesinden mi, Osmanlıcadan mı, yoksa bütün bunlardan artakalan bir şeyden mi? Bu 'Türkçe' bütün İstanbul zamanlarının bir 'koalisyonu' (sentezi değil), birçok dillerin, ağızların birarada yaşayıp gitmesi değil mi? Türkçe, Arapça, Farsça, Rumca, Ermenice, İtalyanca, Fransızca, Arnavut, Çerkez, Gürcü, Boşnak dilleri…

İstanbul Türkçesi, Osmanlı'nın yazılı dili mi, konuşulan dili mi? Osmanlı sonrasının artı Öztürkçe, artı Amerikanca, Kürtçe, artı yeni marjinal grupların kendi icatları bir dilin toplamı, karmaşası mı?

Bu dil, her zaman bütün bu sayıp döktüklerimizin bir arada yaşayabilmesi, birbirinden renkler, sesler alıp vermesi ise, ana çizgisi ne kadar 'resmi Türkçe' olursa olsun, buna 'Türkçe' demek yetmeyeceği için, yeni bir ad bulmak gerekecek. Zaten, her kültürü hep birlikte barındıran bütün metropoller, megapoller dili için geçerli bu. "New York'da İngilizce, Amerikanca konuşulur, yazılır" derseniz, başka birçok dilin hakkını yemiş olursunuz. İşte tam bu anlamda, 'İstanbul Türkçesi', kendine özgü bir Türkçe'yi çağrıştırsa da, daha kendine özel bir tanımlamayı gereksiniyor. (Ben, buna İstanbulca diyeceğim).

İstanbul artık, ne 'eski güzel İstanbul Türkçesi' yazıp konuşanların, ne 'temiz, berrak Öztürkçe' yazıp konuşanların kenti. Burada artık on milyon insan, Türkçe'nin bilinen dil kurallarıyla bağını sürekli kopararak ya da zaten bu bağın hiç olmadığı bir dili kullanarak yaşıyor. Bu kent, muhallebicinin, eski levhasını indirip, yerine "Özgün Süt Yapıtları" diye levha astığı günler de yaşadı. Ardından hadi bakalım, "Hi, boy" lar, "By by" lar,.. derken, her şey birbirine karışmıştır. (Dil, hayatın kendisi değil mi?)

Hadi Bey, caddenin kıyısına tezgah açmış, ayaklı sebze meyve satıcısına rastlayınca seviniyor.

"Kuru soğanınız tatlı mı?"

"Soğan bu baba, tatlı olur mu? Soğan dediğin acıdır."

Sokakta, çarşıda pazarda herkes herkesin her şeyi olmuştur. Annesi, babası, teyzesi, yengesi. Bunca bir yakınlığa karşın kimse kimseyle anlaşamamakta, kimse kimsenin dilinden anlamamaktadır.

Dil kargaşası, anlaşma güçlüğü ve özellikle İstanbulca dediğim dil...Dün, birbirinin dilinden anlamayanlar, birbirlerinin dilini karşılıklı boca ede ede, çoğu zaman da tuhaf işaretlerle bu kentte yaşayıp gitmişler. Çok verem, çok kıyım, çok ölüm.

Bugün, dünün birer örneği, yerini daha çok örneğe vere vere daha cümbüşlü bir İstanbulca kentte uğuldayıp durmaktadır. Herkes, kimsenin kendisini işitmeyeceğini, işitse de dinlemeyeceğini bilerek konuşmakta. İstanbul'un toplumsal olgusu: İstanbulca.